Czy diagnoza w wieku dorosłym ma sens? Co daje świadomość, że jesteś osobą nieneurotypową?
ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej to stan do niedawna rozumiany jako
zaburzenie neurorozwojowe. Najczęściej diagnozowane w dzieciństwie, a z powodu bardziej widocznych i
trudnych dla otoczenia symptomów, częściej u chłopców. W obliczu wyników wielu badań, słowo –
zaburzenie, przestało mieć obecnie rację bytu, a mózg i umysł osoby z ADHD zaczęto rozpatrywać w
perspektywie szerokiego spektrum neuroróżnorodności.
| W praktyce znaczy to tyle, że ADHD to trochę inny sposób funkcjonowania, inny rodzaj „oprogramowania” mózgu i nie zmienia się on przez całe życie. |
Jeśli jesteś dorosła osobą, niezdiagnozowaną w dzieciństwie, dorastanie oraz budowanie Twojej
tożsamości, w dużym stopniu mogło być naznaczone przez symptomy, stany spowodowane właśnie ADHD oraz ich nasilenie.
Bardzo często takie funkcjonowanie wiąże się wcześniej czy później z wizytą u specjalisty, ale
przeważnie z powodu innych zaburzeń. Najczęściej dorosłe osoby doświadczają depresji, choroby
afektywnej dwubiegunowej, zaburzeń lękowych czy napadów paniki. Dorastanie z nierozpoznanym ADHD
może doprowadzić do wykształcenia zaburzonej osobowości, najczęściej osobowości w rysie borderline,
niesie ryzyko zaburzeń odżywiania czy uzależnień. Są to konsekwencje tego jakie strategie radzenia sobie z codziennością wykształca osoba z ADHD. Jak bardzo są nieadaptacyjne. Na przestrzeni życia uczy się
maskować, kamuflować swoje (jak je postrzega) braki, niedoskonałości, poczucie niedopasowania, aby
sprawiać wrażenie podobnej do innych ludzi i być akceptowaną. Takie strategie kompensacyjne niosą
bardzo duży koszt w postaci wyczerpywania zasobów osoby, obniżania motywacji do działania,
generowania stanów lękowych czy obniżenia poczucia własnej wartości. Wykorzystywanie maskowania,
często w dorosłości już automatyczne, nieświadome, może bardzo utrudniać́ rozpoznanie ADHD, czyniąc
mniej widocznym również dla specjalisty. Dlatego przy ocenie nasilenia objawów uwzględnia się również
nasilenie strategii kompensacyjnych.
Obecność chorób współistniejących może skomplikować diagnozę i leczenie ADHD.
Opracowanie odpowiedniego planu leczenia wymaga więc kompleksowej oceny. Każda sytuacja jest
indywidualna i może wymagać dostosowania interwencji i strategii w celu uwzględnienia określonych
objawów i wyzwań osoby dorosłej.
| Spektrum autyzmu (ASD) i ADHD nakładają się na siebie i nierzadko dorośli otrzymują podwójną diagnozę. |
W diagnozie klinicznej, bardzo ważne jest różnicowanie zaburzeń, ponieważ jak zostało wspomniane,
różne cechy ADHD i ich nasilenie mogą przejawiać się podobnym zachowaniem, symptomami jak inne
zaburzenia. Z tych powodów jest to proces złożony i wieloetapowy. Wymaga współpracy psychologa
diagnosty oraz lekarza psychiatry. Często zaangażowania bliskich osoby diagnozowanej, będących
nieocenionym źródłem wiedzy, zwłaszcza z okresu dzieciństwa.
Otrzymanie diagnozy wnosi klarowność i pozawala skupić się na tym co jest prawdziwą
przyczyną różnych trudności. Przynosi również ulgę i wyrozumiałość dla siebie, często jest to efekt
„wow”, moment olśnienia i po prostu radości – czyli to o to chodziło…To tak jakby znaleźć się w punkcie
startu i móc zrestartować rozumienie siebie, uczenie się o sobie i tym jak funkcjonować w świecie.
Tworzenie przestrzeni na nową jakość, życia dopasowanego na miarę możliwości. W wyniku diagnozy klinicznej, możliwe jest włączenie farmakoterapii co może przynieść ulgę, poprawić jakość życia, obniżyć nasilenie symptomów, jest to kwestia bardzo indywidulana. Niemniej jest to początek drogi, której towarzyszyć powinny psychoedukacja, terapia, lub bardziej trening umiejętności radzenia sobie z codziennością – zarówno w formie indywidualnych jak i grupowych spotkań.
Nie przyjmuj jednak rozpoznania jako usprawiedliwienia czy pretekstu dla wszystkiego co przynosi życie. Owszem, ADHD wpływa na wszystkie aspekty funkcjonowania w świecie, ale nie odbiera Tobie autonomii i nie jest jedynym co definiuje Cię jako człowieka.
Autorka: mgr Małgorzta Tecław
– specjalizująca się w pracy z osobami neuroróżnorodnymi.
- Problem zaburzeń i dysfunkcji seksualnych jest nadal dużym tabu
- Mindfulness
- Natręctwa – zaburzenia obsesyjno – kompulsyjne (OCD)
- Czy diagnoza w wieku dorosłym ma sens? Co daje świadomość, że jesteś osobą nieneurotypową?
- Amonaria – Ośrodek Leczenia Osób Dorosłych z ADHD
- Zaburzenie osobowości typu borderline
- Warsztaty dla Rodziców – zachowania seksualne dzieci i młodzieży Norma czy problem ?