Psychoterapia
Psychoterapia to forma leczenia zaburzeń natury psychicznej, która w przeciwieństwie do leczenia farmakologicznego (stosowania leków) opiera się przede wszystkim na kontakcie międzyludzkim-relacji pomiędzy klientem/pacjentem a psychoterapeutą. Głównym narzędziem pracy jest tu rozmowa.
Celem psychoterapii jest spowodowanie zmian w zakresie postaw, przekonań i zachowań danej osoby lub też w obszarze jej osobowości. Często zdarza się, że psychoterapia prowadzona jest równolegle z farmakoterapią, gdyż obie formy leczenia uzupełniają się. Spotkania z psychoterapeutą zwykle odbywają się raz w tygodniu i trwają 50 minut.
Psychoterapeutę podobnie jak lekarza obowiązuje tajemnica zawodowa. W trakcie trwania procesu psychoterapii klient/pacjent poprzez analizę swoich zachowań oraz emocji dochodzi do zrozumienia mechanizmów własnego funkcjonowania, a następnie ich przepracowania i w efekcie zmiany. Trudno jest powiedzieć jak długo taki proces będzie trwał, gdyż ma on indywidualny i niepowtarzalny wymiar. Decyzję o kończeniu psychoterapii podejmuje się wspólnie z psychoterapeutą, analizując zmiany zachodzące w życiu. Przeważnie psychoterapia trwa od kilku miesięcy do kilku lat.
Wyróżnia się kilka rodzajów psychoterapii:
- indywidualna – to spotkania klienta/pacjenta z psychologiem, trwające 50 minut, najczęściej odbywające się raz w tygodniu, mające na celu poprawę jakości życia;
- grupowa – czyli spotkania grupy 6-12 osobowej, pracującej wraz z dwoma terapeutami, pomaga zrozumieć swoje problemy i poznać ich mechanizm;
- rodzinna – to formę terapii, w której uczestniczyć może cała rodzina;
- terapia par – podczas sesji partnerzy wraz z terapeutą koncentrują się na zrozumieniu swoich potrzeb, rozwiązaniu problemów i zrozumieniu wzorców interakcji zachodzących między nimi.
Ze względu na czas trwania wyróżnia się psychoterapię krótko- i długoterminową.
Psychoterapia różni się od poradnictwa psychologicznego, gdyż psychoterapeuta nie udziela rad ani wskazówek, nie podejmuje również za klienta/ pacjenta decyzji. Psychoterapeuta jest osobą, która pomaga w analizie własnych motywów i zachowań, towarzyszy pacjentowi w drodze ku zmianie.
Terapia rodzinna
Terapia rodzinna bazuje na założeniu, że rodzina odgrywa bardzo ważną rolę w życiu każdego człowieka oraz że członkowie rodziny oddziałują na siebie wzajemnie. Dlatego powstawanie i utrzymywanie się problemów (objawów) u danej osoby może być związane z funkcjonowaniem jej całej rodziny. Jednocześnie zakłada się, że w rodzinie jest siła, która może przysłużyć się poprawie funkcjonowania i utrzymaniu zdrowia tej osoby. Zmiana w funkcjonowaniu rodziny sprzyja więc uzyskaniu poprawy funkcjonowania jej poszczególnych członków.
Terapia rodzinna jest szczególnie zalecana w przypadku radzenia sobie z trudnościami dotykającymi dzieci i młodzież. Może również przyspieszać osiąganie poprawy w sytuacji osób dorosłych, które doświadczają trudności związanych z relacjami rodzinnymi.
Terapia rodzinna polega na spotkaniach członków rodziny z terapeutą lub parą terapeutów. W terapii bierze więc udział nie tylko pojedyncza osoba – klient ale również członkowie jego najbliższej rodziny. Spotkanie odbywa się przy udziale wszystkich lub tylko wybranych osób z rodziny. Czas trwania pojedynczego spotkania trwa 90 minut. Spotkania odbywają się średnio 2 razy w miesiącu w odstępach dwutygodniowych. Czas trwania całej terapii uzależniony jest od typu trudności, będących przedmiotem terapii.
Psychoterapia grupowa
Jest to forma psychoterapii, w której w odróżnieniu od psychoterapii indywidualnej, bierze udział kilku klientów (w odróżnieniu od terapii indywidualnej) oraz terapeuta (lub dwóchterapeutów). Dzięki temu, każda osoba może uzyskać pomoc nie tylko od terapeuty, ale również korzystać z wiedzy i wsparcia innych uczestników terapii.
Psychoterapia grupowa może przyjmować rozmaite formy, ze względu na następujące czynniki:
- Forma organizacji:
- Grupy zamknięte – pracują w tym samym składzie uczestników przez cały czas trwania terapii
- Grupy otwarte – w czasie trwania terapii do grupy włączani są nowi uczestnicy, a opuszczają ją osoby, które ukończyły terapię
- Czas trwania całej psychoterapii grupowej może być z góry określony (np. liczbą spotkań lub godzin)- taka sytuacja ma miejsce zwykle w przypadku grup zamkniętych lub nieokreślony – w przypadku grup otwartych. Częstość spotkań waha się zwykle od 1-2 w każdym tygodniu do jednego spotkania raz na dwa tygodnie. Każde spotkanie może trwać od 1 do 3 godzin.
- Liczba uczestników psychoterapii terapii grupowej wynosi od 6 do 12 osób
- Wiek uczestników: Psychoterapia grupowa może być przeznaczona dla osób dorosłych, dzieci lub młodzieży – ze względu na zróżnicowane problemy osoby z różnych przedziałów wiekowych, tworzą osobne grupy
- Cele psychoterapii i problemy poruszane w psychoterapii grupowej mogą być wcześniej ustalone przez osoby prowadzące lub być ustalane przez uczestników podczas spotkań. Z tego względu grupa może być poświęcona różnym trudnościom – biorą w niej udział osoby ze zróżnicowanymi problemami lub pojedynczemu problemowi – wtedy spotykają się osoby doświadczające podobnych trudności.
WAŻNE: udział w psychoterapii grupowej bez względu na jej rodzaj ma charakter poufny, co daje pewność że treści poruszane podczas psychoterapii są objęte tajemnicą i nie wydostają się poza obręb grupy. Dzięki temu zapewnione jest poczucie bezpieczeństwa oraz komfortu potrzebnego do udziału w psychoterapii i osiągania terapeutycznej zmiany.
Opracowano na podstawie: Tryjarska, B., (2008). Psychoterapia grupowa. W: L. Grzesiuk. (red). Psychoterapia. Praktyka (str. 17-32). Warszawa: ENETEIA.
Arteterapia
(terapia przez sztukę)
Arteterapia jest to forma psychoterapii, w której stosuje się środki artystyczne do wyrażania i opracowywania trudności osoby uczestniczącej w terapii. Terapia polega połączeniu rozmowy terapeutycznej z aktywnością plastyczną, która sprzyja lepszemu zrozumieniu siebie i natury swoich trudności a także poszukiwaniu nowych rozwiązań i sposobów radzenia sobie.
Według Amerykańskiego Stowarzyszenia Arteterapeutów, proces twórczy w arteterapii służy autoekspresji, pomaga ludziom rozwiązywać problemy i konflikty, rozwijać umiejętności interpersonalne, kierować własnym zachowaniem, redukować stres oraz lęk, podnosić samoocenę, samoświadomość oraz osiągać wgląd.
Arteterapia stosowana jest w celu podniesienia poziomu fizycznego, umysłowego i emocjonalnego dobrostanu osób w każdym wieku: dzieci (już od okresu niemowlęctwa), młodzieży, osób dorosłych oraz osób w okresie późnej dorosłości. Spotkania prowadzone w formie pracy indywidualnej lub grupowej (również rodzinnej) prowadzonej przez terapeutę. Uczestnikami arteterapii są między innymi osoby z zaburzeniami psychicznymi (np. lęk, depresja), zaburzeniami osobowości, z niepełnosprawnością intelektualną i fizyczną, z uzależnieniami, dysfunkcjami neurologicznymi z trudnościami w relacjach społecznych, doświadczające trudnych sytuacji życiowych (np. katastrofy, żałoba, kryzys rodzinny).
Istotnym jest, że udział w arteterapii nie wymaga posiadania żadnych zdolności plastycznych ani zainteresowania sztuką. Aspekt estetyczny prac ma charakter drugorzędny i nie jestwarunkiem w osiąganiu terapeutycznej zmiany.
Opracowanie na podstawie publikacji: Stańko-Kaczmarek, M. (2013). Arteterapia i warsztaty edukacji twórczej. Warszawa: DIFIN.