Nowe spojrzenie na depresję, stres i choroby autoimmunologiczne
Czy depresja może mieć coś wspólnego z układem odpornościowym? Coraz więcej badań pokazuje, że tak. Oprócz znanych przyczyn — takich jak geny, trudne przeżycia czy zaburzenia chemiczne w mózgu — naukowcy zaczynają zwracać uwagę na rolę układu odpornościowego i stanów zapalnych w rozwoju zaburzeń psychicznych.
Co mówią badania?
W artykule „Procesy autoimmunologiczne w psychiatrii” (Davison, 2012, Psychiatria po Dyplomie) opisano, że reakcje autoimmunologiczne (czyli takie, w których organizm atakuje własne komórki) mogą mieć wpływ na pracę mózgu i psychikę.
Niektóre komórki odpornościowe, np. tzw. limfocyty Th17, są aktywne zarówno w chorobach autoimmunologicznych (takich jak stwardnienie rozsiane czy toczeń), jak i mogą brać udział w zaburzeniach nastroju, np. depresji.
Davison opisuje także badania, w których dodanie leku przeciwzapalnego (celekoksybu) do standardowego leku przeciwdepresyjnego (fluoksetyny) poprawiło skuteczność leczenia. To sugeruje, że stan zapalny w organizmie może mieć wpływ na objawy depresji.
Stres osłabia odporność
Z kolei artykuł opublikowany na portalu Medycyna Praktyczna („Silny stres zwiększa ryzyko chorób autoimmunologicznych”, 2018) opisuje duże badanie przeprowadzone w Szwecji. Naukowcy analizowali dane medyczne milionów ludzi przez 30 lat.
Okazało się, że osoby cierpiące na zespół stresu pourazowego (PTSD) lub inne poważne zaburzenia związane ze stresem miały nawet o 40% wyższe ryzyko zachorowania na choroby autoimmunologiczne. Dotyczyło to m.in. cukrzycy typu 1, choroby Leśniowskiego-Crohna, tocznia czy stwardnienia rozsianego.
Co to oznacza dla zdrowia psychicznego?
Zebrane dane z obu artykułów pokazują wyraźnie:
✅ Układ odpornościowy i mózg są ze sobą połączone. Jeśli odporność jest zaburzona, może to wpływać na nastrój, koncentrację, emocje.
✅ Przewlekły stres szkodzi nie tylko psychice, ale i odporności. Może przyczyniać się do rozwoju poważnych chorób autoimmunologicznych.
✅ Depresja może mieć „zapalne podłoże”. W niektórych przypadkach u pacjentów z depresją lub innymi zaburzeniami nastroju stwierdza się oznaki stanu zapalnego w organizmie.
Czy to znaczy, że depresja to choroba odporności?
Nie do końca. Badacze nadal nie są pewni, czy zaburzenia odporności są przyczyną depresji, czy jej skutkiem. Możliwe, że oba kierunki są prawdziwe — stres może wywołać stan zapalny, a stan zapalny może pogłębiać objawy psychiczne.
Jednak to nowe spojrzenie otwiera drzwi do nowych metod leczenia – być może w przyszłości leki przeciwzapalne będą wspierać leczenie depresji czy zaburzeń lękowych.
Wnioski dla pacjentów
🔹 Jeśli cierpisz na depresję, a dodatkowo masz chorobę autoimmunologiczną (np. Hashimoto, RZS, stwardnienie rozsiane) – powiedz o tym swojemu lekarzowi. To może być ważna informacja przy planowaniu leczenia.
🔹 Jeśli zmagasz się z przewlekłym stresem – zadbaj o wsparcie psychiczne i odpoczynek. Twoja psychika i odporność są ze sobą połączone.
Źródła:
- Davison K. „Procesy autoimmunologiczne w psychiatrii”, Psychiatria po Dyplomie, 2013, Tom 10, Nr 3.
- Medycyna Praktyczna: „Silny stres zwiększa ryzyko chorób autoimmunologicznych” – https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/aktualnosci/189204,silny-stres-zwieksza-ryzyko-chorob-autoimmunologicznych