Kliniczne wysokie ryzyko psychozy

Coraz częściej uświadamiamy sobie znaczenie zdrowia psychicznego dla ogólnego stabilnego samopoczucia oraz radzenia sobie z sytuacjami stresowymi, zarówno tymi codziennymi jak i traumatycznymi, które dotknąć nas mogą na każdym etapie życia. Ważne jest, żeby uświadomić sobie, że nie mamy wpływu na wiele czynników zewnętrznych, np. na zachowanie innych ludzi, ale mamy wpływ na to co, my sami myślimy i czujemy i jaką przyjmujemy strategię w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami. Jedni z nas mają wyjściowo większą odporność psychiczna, byli też bardziej wspierani na wczesnych etapach życia, a inni muszą włożyć sporo wysiłku, żeby wypracować skuteczne i zdrowe mechanizmy
obronne.

Jedną z grup osób szczególnie narażonych na działanie szeroko rozumianego stresu są osoby, u których rozwijają się epizody psychozy. Stąd tak istotne jest, żeby ocenić ryzyko pojawienia się psychozy zanim ona nie wystąpi.

Naukowcy zaproponowali termin CHR-P (Clinical High Risk for Psychosis), czyli kliniczne wysokie ryzyko psychozy. Kluczowe w jego przypadku jest jak najwcześniejsze zidentyfikowanie objawów, by móc jak najszybciej wdrożyć odpowiednie interwencje. Do tzw. objawów prodromalnych należą:

1. Zmiany w myśleniu:
   • Problemy z jasnym myśleniem lub koncentracją.
   • Paranoiczne myśli lub podejrzenia.
   • Uczucie, że myśli są dziwne lub nadmiernie intensywne.
2. Zmiany w percepcji:
   • Doświadczenia perceptualne, takie jak słyszenie głosów, których inni nie słyszą.
   • Wrażenie, że otoczenie jest zmienione lub nierealne.
3. Zmiany w emocjach:
   • Zwiększona drażliwość lub niepokój.
   • Depresja lub wycofanie społeczne.
   • Nagłe zmiany w nastroju.
4. Zmiany w zachowaniu:
   • Nagłe zmiany w codziennych nawykach, np. zmniejszenie higieny osobistej.
   • Trudności w szkole, pracy lub w relacjach społecznych.
   • Samoizolacja lub unikanie kontaktów z ludźmi.
5. Zmiany w funkcjonowaniu:
   • Problemy ze snem i zmęczenie.
   • Znaczne spadki w wydajności zawodowej lub szkolnej.

W przypadku występowania objawów prodromalnych niezbędna jest konsultacja psychiatryczna, w tym badanie aktualnego stanu psychicznego, zebranie wywiadu na temat dotychczasowego zdrowia psychicznego oraz na temat schorzeń psychicznych w rodzinie. W przypadku stwierdzenia CHR-P można zastosować kilka rodzajów interwencji celem zapobiegania rozwojowi psychozy u osób z grupy wysokiego ryzyka.

Oto kilka metod pomocy i terapii , które mogą być stosowane:

1. Psychoterapia:
   • Terapia poznawczo-behawioralna (CBT): Skupia się na rozpoznawaniu i zmienianiu
     negatywnych wzorców myślenia i zachowania.
   • Terapia rodzin: Ważne jest wsparcie i edukacja dla członków rodziny, aby lepiej zrozumieli i wspierali osobę z wysokim ryzykiem psychozy.
   • Terapia grupowa: Udział w grupach wsparcia może pomóc w dzieleniu się doświadczeniami i uczeniu się od innych.
2. Farmakoterapia:
   • Leki przeciwpsychotyczne: Mogą być stosowane w celu zmniejszenia intensywności objawów psychotycznych.
   • Leki przeciwdepresyjne lub przeciwlękowe: W zależności od współwystępujących objawów, lekarz może zalecić stosowanie tych leków.
3. Wsparcie psychospołeczne:
   • Programy wsparcia dla młodzieży i dorosłych: Oferują wsparcie w zakresie edukacji, zatrudnienia i relacji społecznych.
   • Usługi rehabilitacyjne: Mogą obejmować pomoc w rozwijaniu umiejętności życiowych i zawodowych.
4. Interwencje wspomagające:
   • Zdrowy styl życia: Właściwy sen, regularne ćwiczenia i zdrowa dieta mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne.
   • Zarządzanie stresem: Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja i mindfulness, mogą pomóc w redukcji objawów lękowych i stresu.
5. Wsparcie społecznościowe i edukacyjne:
   • Programy edukacyjne: Zwiększanie świadomości na temat psychozy w społeczności może pomóc w zmniejszeniu stygmatyzacji i poprawie wsparcia dla osób zagrożonych.
   • Wsparcie rówieśnicze: Cenne jest wsparcie od osób, które przeżyły podobne doświadczenia.

Pamiętaj, że kluczową rolę w każdym z tych podejść odgrywa wczesna interwencja. Im wcześniej
podejmiemy działania, tym większa szansa na skuteczne zarządzanie objawami i poprawę jakości życia.

Na podstawie:
– Gonzalo Salazar de Pablo, Davies Cathy i inni, “ Transition to psychosis in randomized
clinical trials of individuals at clinical high risk of psychosis compared to observational
cohorts: a systematic review and meta-analysis.
– Paino Mercedes, Gonzalez-Menedez Ana Maria i inni, “A new Algorithm for Detecting
Clinical High Risk of Psychosis in Adolescents”

• Depresja w ciąży i po porodzie
• Kiedy do seksuologa
• Kliniczne wysokie ryzyko psychozy
• Czy diagnoza w wieku dorosłym ma sens? Co daje świadomość, że jesteś osobą nieneurotypową?
• Powiększamy Zespół
• Depresja to choroba dająca się wyleczyć
• Procedura podawania leku Spravato w Ośrodku Amonaria